- Πίζα
- Πόλη της Ιταλίας, στην Τοσκάνη, χτισμένη στις όχθες του Άρνου, πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας (2.448 τ. χλμ.). Κατά το Μεσαίωνα η Π. ήταν από τα σημαντικότερα ναυτικά κέντρα της Ιταλίας. Αξιόλογο εμπορικό και βιομηχανικό κέντρο σήμερα, διατηρεί επίσης σημαντικά μνημεία καλλιτεχνικού ενδιαφέροντος με βασικό κέντρο την πλατεία της μητρόπολης όπου υψώνονται τέσσερα λαμπρά μαρμάρινα οικοδομήματα: ο καθεδρικός ναός όπου υπάρχει ο άμβωνας του Τζοβάνι Πιζάνο, το βαπτιστήριο, έργο του Νικόλα Πιζάνο, το κοιμητήριο, όπου υπάρχουν τοιχογραφίες του Μπενότσο Γκότσολι και άλλων μεγάλων καλλιτεχνών και ο γνωστός πύργος που γέρνει, ύψους 55,2 μ., στον οποίο ο Γαλιλαίος είχε κάνει πειράματα σχετικά με την πτώση των σωμάτων. Διατηρεί επίσης πολλά νεότερα μνημεία, περίφημο πανεπιστήμιο (ιδρύθηκε το 1329) και μουσείο που στεγάζει σπουδαίες συλλογές ζωγραφικής και γλυπτικής.
Ιστορία. Η Π. ήταν αποικία της αρχαίας ελληνικής πόλης Πίσας της Ηλείας. Λέγεται ότι την έχτισαν Πισάτες οπλίτες, γυρνώντας από την εκστρατεία της Τροίας. Οι αρχαίοι Έλληνες την έλεγαν Πίσα ή Πίσαι και οι Ρωμαίοι Pisae. Ρωμαϊκή αποικία έγινε το 180 π.Χ. Την κατέλαβαν έπειτα διαδοχικά οι Γότθοι, οι Λομβαρδοί και ο Καρλομάγνος. Στον 9o αι. έγινε δημοκρατία. Η δημοκρατία της Π. ήταν σημαντική αντίπαλος της Γένοβας και της Βενετίας και φόβητρο των Σαρακηνών από τους οποίους απέσπασαν τη Σαρδηνία (1016). Μετά την πρώτη σταυροφορία η Π. γνώρισε τεράστια ανάπτυξη. Το 1103 οργάνωσε εκστρατεία εναντίον Ελληνικών παραλιακών περιοχών για να βοηθήσει τov ηγεμόνα της Αντιόχειας Βοϊμούνδο, εχθρό των Βυζαντινών. Οι Βυζαντινοί κατόρθωσαν να αποκρούσουν το στόλο της Π. αλλά το 1112 ο Αλέξιος Κομνηνός παραχώρησε στην ιταλική αυτή δημοκρατία τμήματου λιμανιού της Κωνσταντινούπολης και προνόμια. Το 1114 η Π. κατέλαβε τις Βελεαρίδες και το 1135 κυρίευσε το Αμάλφι. Το 1284 ο στόλος της νικήθηκε από εκείνον της Γένοβας και από τότε άρχισε η παρακμή της, που ολοκληρώθηκε το 1500, όταν έγινε τμήμα της Τοσκάνης. Το 1860 ενώθηκε με το ιταλικό βασίλειο.
Στην Π. υπήρχε σημαντική ελληνική παροικία, κυρίως στις αρχές του 18ου αι. Η παροικία αυτή βοήθησε σημαντικά την Επανάσταση και πολλά μέλη της ήταν Φιλικοί. Η παροικία αυτή έχει τώρα διαλυθεί.
Η Πίζα είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας, που φημίζεται για τους καλλιτεχνικούς θησαυρούς της. Πολλές μικρές πόλεις της επαρχίας έχουν αξιόλογα μουσεία και κτίρια. Στη φωτογραφία, μια πλατεία της Βολτέρας με μεσαιωνικές οικοδομές.
Η Πίζα, αγαπημένη πόλη του Μπάυρον, διατηρεί πολλά αξιόλογα μνημεία τον παρελθόντος, κυρίως αρχιτεκτονικά. Αξιόλογος ιδιαίτερα είναι ο καθεδρικός της ναός με τα περίκομψα τόξα της εξωτερικής του διακόσμησης, τμημάτων των οποίων φαίνεται στη φωτογραφία.
Κοντά στην Πίζα, στη Βολτέρα, υπάρχουν αξιόλογες ετρουσκικές αρχαιότητες, όπως οι ορθοστάτες της τοξοτής πύλης που εικονίζεται στη φωτογραφία.
Η είσοδος του μεγαλόπρεπου καθεδρικού ναού της Πίζας (φωτ. Ξενικάκη Νίκη).
Το κυκλικό βαπτιστήριο της Πίζας, έργο του Νικόλα Πιζάνου (φωτ. Ξενικάκη Νίκη).
Αεροφωτογραφία της Πίζας με την πλατεία της μητρόπολης (καθεδρικού), όπου βρίσκονται τα σπουδαιότερα μνημεία της πόλης.
Ο φημισμένος «Πύργος της Πίζας» (φωτ. Ξενικάκη Νίκη).
Dictionary of Greek. 2013.